Vergoedingsrecht en beleggingsleer: de verdeling van een woning bij een echtscheiding

Wat is vergoedingsrecht?

Vergoedingsrecht is een juridisch begrip dat betrekking heeft op de verdeling van vermogen. Het is gebaseerd op het idee dat als een van jullie tijdens een huwelijk of geregistreerd partnerschap eigen geld heeft uitgegeven aan of geïnvesteerd heeft in bezittingen die van de ander of gemeenschappelijk zijn, dit bedrag moet worden vergoed als jullie besluiten om uit elkaar te gaan.

Dit principe kan bijvoorbeeld van toepassing zijn op de situatie dat een van jullie geld uit een erfenis, die alleen diegene toekwam, heeft gebruikt bij de aankoop of verbouwing van jullie gezamenlijke huis. Die persoon heeft recht op vergoeding als jullie vervolgens besluiten om te scheiden. Hetzelfde geldt voor het investeren van je eigen geld in een huis dat alleen van de ander is en ook voor het meebetalen aan andere zaken dan je woning.

Het vergoedingsrecht is dus bedoeld om ervoor te zorgen dat jullie beiden bij de verdeling van het vermogen eerlijk worden vergoed voor investeringen die je met je eigen geld hebt gedaan.

Wat is beleggingsleer?

Door de Wet aanpassing wettelijke gemeenschap van goederen, die geldt vanaf 1 januari 2012, speelt bij de verdeling van een gezamenlijk huis bij een echtscheiding ook de beleggingsleer een rol binnen het vergoedingsrecht. Kort gezegd houdt de beleggingsleer rekening met de stijging - of daling - van de waarde van het bezit waarin is geïnvesteerd.Dat kan ertoe leiden dat je in het geval je geld geïnvesteerd hebt in een huis je meer (of juist minder) geld terugkrijgt als je uit elkaar gaat.

Investeringen die gedaan zijn vóór 2012 worden volgens de nomaliteitsleer vergoed. Dat houdt in dat je hetzelfde bedrag terugkrijgt als dat je investeerde.

Voorbeelden van vergoedingsrecht en beleggingsleer

Wanneer er sprake is van vergoedingsrecht en beleggingsleer bij de verdeling van een gezamenlijk huis bij een scheiding, kan de berekening wat ingewikkelder zijn. Hoe ziet dit er in de praktijk uit? Hieronder twee voorbeelden, een van voor 2012 en een na 2012:

Voorbeeld 1:

Jullie zijn in gemeenschap van goederen getrouwd en hebben in 2007 samen een woning gekocht. De woning is als volgt gekocht:

• De totale koopsom van de woning was €400.000
• Partner A heeft het volgende bedrag aan eigen geld vanuit een schenking met uitsluitingsclausule, gebruikt voor de aankoop: €100.000
• Voor het resterende bedrag van €300.000 is gezamenlijk een hypotheek afgesloten
• Er is niets afgelost op de hypotheek

Jullie besluiten nu te gaan scheiden en de woning wordt verkocht voor €600.000. In dit geval is, omdat de investering vóór 2012 plaatsvond, de nominaliteitsleer van toepassing. De berekening:

• De woning is verkocht voor €600.000
• Vervolgens gaat de aflossing van de gezamenlijke hypotheek eraf: €300.000
• Dan krijgt partner A de eigen investering terug: €100.000
• Dan blijft er nog over: €200.000. Omdat jullie in gemeenschap van goederen getrouwd zijn, delen jullie dat bedrag 50/50.

Dit betekent:

• Partner A krijgt nu zijn/haar originele investering van €100.000 terug + €100.000 overwaarde, dus €200.000
• Partner B krijgt de andere helft van de overwaarde, dus €100.000

Voorbeeld 2:

Vanaf 1 januari 2012 wordt de rekensom anders en wordt er beleggingsleer toegepast. Dus hebben jullie bijvoorbeeld in 2017 een huis gekocht en verkopen jullie het huis nu, dan krijg je de volgende berekening:

• De totale koopsom van het huis was €400.000
• Partner A heeft het volgende bedrag aan eigen geld vanuit een schenking met uitsluitingsclausule, gebruikt voor de aankoop: €100.000
• Voor het resterende bedrag van €300.000 is een gezamenlijke hypotheek afgesloten
• Er is niets afgelost op de hypotheek
• De woning is verkocht voor €600.000
• De overwaarde is €200.000

De investering van partner A van €100.000 was 1/4 deel van de koopsom van €400.000. Partner A krijgt nu ook 1/4 van de verkoopwaarde van de woning als een vergoedingsrecht. Dit wordt berekend voordat het overige bedrag verdeeld wordt.

• Partner A krijgt 1/4 deel van €600.000 (een bedrag van €150.000).
• Dit bedrag van €150.000 en de hypotheek van €300.000 worden van de verkoopsom van €600.000 getrokken (€600.000 - €150.000 - €300.000= €150.000)
• De €150.000 die overblijft wordt 50/50 verdeeld door jullie twee bij gemeenschap van goederen. Dus allebei krijgen ze €75.000.

Dit betekent:

• Partner A krijgt €150.000 + €75.000 = €225.000
• Partner B krijgt €75.000

Deze rekensom gaat uit van het gunstige geval dat je je huis met overwaarde verkoopt, maar er zit natuurlijk ook een keerzijde aan investeren: het huis kan ook in waarde dalen door de jaren heen. Als dit gebeurt krijg je dus ook minder terug van je originele investering.

Bovenstaande voorbeelden gaan over de situatie waarin een van de partners eigen geld inbrengt bij de aankoop. Dezelfde regels gelden als het eigen geld is gebruikt voor aflossing van de hypotheek. Bij het investeren in een verbouwing werkt het net iets anders. Laat jezelf daarover informeren.

Als laatste is het belangrijk om op te merken dat de verdeling van de overwaarde in bepaalde gevallen anders gaat. Het kan bijvoorbeeld zijn dat jullie huwelijkse voorwaarden hebben waarin al afspraken over investeringen zijn gemaakt. Als dit het geval is, kunnen jullie de huwelijkse voorwaarden volgen. Het is daarom belangrijk om goed in kaart te brengen wat jullie situatie is en dit te bespreken.

Het vergoedingsrecht en de beleggingsleer is complexe materie. Het is verstandig om je te laten informeren door een expert.