Het ouderschapsplan en de juridische kant daarvan

Waarom een ouderschapsplan wettelijk verplicht is

Sinds 2009 is de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding van kracht. Het doel van deze wet is ervoor te zorgen dat de belangen van het kind centraal staan en dat beide ouders betrokken blijven bij de opvoeding. In deze wet is opgenomen dat een ouderschapsplan verplicht is voor ouders met minderjarige kinderen die uit elkaar gaan. Elk jaar gaan tienduizenden ouders in Nederland uit elkaar. De wetgeving rondom het ouderschapsplan helpt om de impact op kinderen te beperken en duidelijke afspraken vast te leggen.

De wettelijke basis voor het ouderschapsplan staat in het Burgerlijk Wetboek. Daarin is vastgelegd dat ouders die uit elkaar gaan een ouderschapsplan moeten opstellen. Deze verplichting geldt voor:

• Gehuwde ouders met minderjarige kinderen.

• Geregistreerde partners met minderjarige kinderen.

• Samenwonende ouders met gezamenlijk gezag over minderjarige kinderen.

Zonder een door beide ouders ondertekend ouderschapsplan zal de rechter een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding vaak niet in behandeling nemen. Het is dus geen suggestie, maar een juridische voorwaarde voor het afronden van de scheiding.

Als je meer wilt weten over de wettelijke verplichtingen, kun je terecht bij Is een ouderschapsplan verplicht?

De bouwstenen van het ouderschapsplan: wat moet er minimaal in staan?

De wetgever heeft duidelijk omschreven welke afspraken minimaal in het ouderschapsplan moeten worden vastgelegd. Dit zijn de juridische bouwstenen die de rechter toetst.

Verdeling van zorg en opvoeding en de omgangsregeling

Dit is de praktische invulling van jullie zorgregeling. Hierin leggen jullie vast hoe de zorgtaken en de tijd met de kinderen worden verdeeld. Het belangrijkste is dat de afspraken duidelijk, concreet en in het belang van de kinderen zijn. Of je nu kiest voor co-ouderschap met een vrijwel gelijke verdeling of voor een andere zorgregeling, het ouderschapsplan biedt ruimte om dit op een manier vast te leggen die past bij jullie situatie. Nieuwe vormen zoals birdnesting, waarbij de kinderen in het huis blijven en de ouders wisselen, laten zien dat maatwerk goed mogelijk is.

Informatie delen en beslissingen maken

De wet vereist dat ouders afspraken maken over hoe zij elkaar informeren en samen beslissingen nemen over belangrijke onderwerpen. Denk hierbij aan schoolkeuze, medische beslissingen en andere belangrijke ontwikkelingen. Dit onderdeel waarborgt dat beide ouders, ook na de scheiding, volwaardig betrokken blijven bij de opvoeding. 

De kosten van de kinderen (kinderalimentatie)

Een van de meest cruciale onderdelen is de financiële regeling. In het plan moet worden vastgelegd hoe de kosten van de verzorging en opvoeding van de kinderen worden verdeeld. Dit resulteert in een afspraak over de hoogte van het bedrag aan kinderalimentatie. Dit is afhankelijk van de behoeften van de kinderen en de draagkracht van beide ouders. Lees meer over kinderalimentatie en financiële regelingen.

Het ouderschapsplan als rechtsgeldig document

Wanneer wordt het document juridisch bindend en afdwingbaar? Hier zijn twee belangrijke fasen te onderscheiden.

De bindende kracht van jullie handtekening

Zodra beide ouders het ouderschapsplan hebben ondertekend, is het een rechtsgeldige overeenkomst. Het heeft dezelfde status als een contract. Dit betekent dat jullie je aan de afspraken moeten houden.

De rol van de rechter: de executoriale titel

Voor gehuwde of geregistreerde partners wordt het ouderschapsplan samen met het scheidingsverzoek en het echtscheidingsconvenant ingediend bij de rechtbank. De rechter bekrachtigt het plan, waardoor het onderdeel wordt van de echtscheidingsbeschikking. Deze beschikking heeft een executoriale titel. Dit klinkt complex, maar het betekent simpelweg dat de afspraken direct afdwingbaar zijn via een deurwaarder of het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO), mocht een van de ouders zich er niet aan houden.

Voor samenwonende ouders met gezamenlijk gezag is dit anders. Omdat ze niet getrouwd waren, is er geen verzoek tot echtscheiding. Het ouderschapsplan hoeft dus niet naar de rechter. Maar er is zeker wat voor te zeggen om de afspraken ook in deze situatie door de rechter een executoriale titel te laten geven. Dit biedt een extra juridische bescherming en maakt de handhaving bij niet-nakoming aanzienlijk eenvoudiger.

Meer informatie vind je in het echtscheidingsconvenant: jouw handleiding voor opstellen en ondertekenen.

Wat als de afspraken niet worden nagekomen? Juridische afdwingbaarheid in de praktijk

Een plan op papier is één ding, de praktijk is soms weerbarstiger. Wat kun je doen als je ex-partner de afspraken structureel niet nakomt? In Nederland woont een aanzienlijk deel van de kinderen na een scheiding deels bij beide ouders. Dat onderstreept het belang van duidelijke en goed afdwingbare afspraken. Lees meer over dit onderwerp in wat te doen als het ouderschapsplan niet wordt nagekomen.

• Stap 1: het gesprek aangaan

De eerste en belangrijkste stap is altijd het gesprek. Probeer op een rustig moment de oorzaak van de niet-nakoming te achterhalen. Wellicht is de situatie veranderd en is een aanpassing van het plan nodig.

• Stap 2: mediation of bemiddeling

Lukt het niet om er samen uit te komen? Schakel dan een onafhankelijke derde in. Professionele mediation kan helpen om de communicatie te herstellen en tot een gezamenlijke oplossing te komen zonder direct de juridische strijd aan te gaan.

• Stap 3: juridische stappen

Als praten en bemiddeling niet werken en het ouderschapsplan is door de rechter bekrachtigd, kun je juridische stappen ondernemen.

• Inschakelen LBIO: voor het innen van kinderalimentatie kun je het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen inschakelen.
• Verzoek tot nakoming: je kunt de rechter vragen om je ex-partner te bevelen de afspraken na te komen.

• Dwangsom: de rechter kan een dwangsom opleggen. Dit betekent dat je ex-partner een geldbedrag moet betalen voor iedere keer dat hij of zij de afspraken niet nakomt. Dit legt de rechter alleen in uitzonderlijke gevallen op.

Het doel van deze stappen is niet om te straffen, maar om de gemaakte afspraken te herstellen in het belang van het kind.

Het ouderschapsplan is een levend document

De situatie van jullie kinderen en van jullie als ouders verandert door de jaren heen. Een kind wordt ouder, een van de ouders verhuist of krijgt een nieuwe baan. Het is daarom onrealistisch te denken dat een ouderschapsplan voor altijd ongewijzigd blijft.

Zie het plan als een levend document. Het is verstandig om af te spreken dat jullie het plan jaarlijks of bij grote veranderingen samen evalueren. Als jullie de afspraken willen aanpassen, leg dit dan schriftelijk vast in een aanvulling op het oorspronkelijke plan. Lees hier meer over in ouderschapsplan aanpassen.

Als het originele plan door de rechter is bekrachtigd, is het verstandig om ook de wijzigingen opnieuw door de rechter te laten goedkeuren om de afdwingbaarheid te garanderen.

 

Scheiden zonder stress, met steun

Een veilige, betaalbare aanpak voor jou en je kinderen.

• Zelf samen vanuit huis aan de slag
• Persoonlijke & professionele begeleiding
• Regel het in goed overleg, met of zonder mediation

Start vrijblijvend Bekijk onze diensten

Scheiden zonder stress, met steun

Een veilige, betaalbare aanpak voor jou en je kinderen.

• Zelf samen vanuit huis aan de slag
• Persoonlijke & professionele begeleiding
• Regel het in goed overleg, met of zonder mediation

Start vrijblijvend Bekijk onze diensten

 

Ouderschapsplan voorbeeld Lees meer