Echtscheidingsconvenant wijzigen of aanvechten: wat kan wel en wat niet?

De juridische basis: wanneer is een convenant bindend?

Een echtscheidingsconvenant is meer dan een document met afspraken; het is een formele overeenkomst. Het is bindend zodra jullie het ondertekenen. Vanaf dat moment zijn jullie aan de afspraken gebonden. De afspraken krijgen echter pas volledige rechtskracht ten opzichte van derden (zoals de Belastingdienst of de hypotheekverstrekker) nadat de rechter de echtscheiding heeft

Van afspraak naar afdwingbare titel

Zonder tussenkomst van een rechter is jouw convenant een gewone overeenkomst. Beide partijen moeten zich eraan houden, maar als één partij dat niet doet, is de weg naar handhaving lang en complex.

Het convenant krijgt extra juridische kracht wanneer het onderdeel wordt van de echtscheidingsbeschikking van de rechter. Deze bekrachtiging verleent het document een executoriale titel, waardoor de afspraken in principe direct afdwingbaar zijn. Als je ex-partner bijvoorbeeld de partneralimentatie niet betaalt, kun je met deze titel een deurwaarder inschakelen, zonder opnieuw naar de rechter te hoeven. In de praktijk kan handhaving echter nog steeds uitdagend zijn.

Bij Uitelkaar.nl zorgen we er standaard voor dat het door jou opgestelde scheidingsplan door de rechter wordt bekrachtigd. Dit is in eerste instantie nodig omdat het een verplicht onderdeel is van het gezamenlijke verzoek tot echtscheiding. Zo ben je ook verzekerd van een juridisch waterdichte basis voor de toekomst.

Het convenant wijzigen

Het leven is niet statisch, en een convenant hoeft dat ook niet altijd te zijn. Er zijn twee hoofdwegen om een bestaand convenant te wijzigen.

1. Wijziging met wederzijdse goedkeuring
   
   De eenvoudigste en meest constructieve manier is wanneer jij en jouw ex-partner het erover eens zijn dat een aanpassing nodig is. Dit gebeurt soms bij:
   • Voor vermogensrechtelijke afspraken (bijv. verdeling woning, schulden, banktegoeden) kan een nieuw contract worden opgesteld, zolang beide partijen dat willen.
   • Voor partneralimentatie kan een herziening worden overeengekomen in een nieuwe overeenkomst, die vaak via de notaris of rechter wordt bekrachtigd.
   • Afspraken over kinderalimentatie en zorgregelingen staan niet in het echtscheidingsconvenant, maar in een ouderschapsplan. Je kunt gezamenlijk een nieuw ouderschapsplan opstellen en bij de rechtbank indienen.
2. Eenzijdige wijziging via de rechter
   
   Als overleg niet mogelijk is, kan je de rechter vragen het convenant te wijzigen. Dit kan alleen op basis van onvoorziene omstandigheden. De lat hiervoor ligt hoog. De wet stelt dat het moet gaan om omstandigheden die bij het opstellen van het convenant niet te voorzien waren en zo ingrijpend zijn dat het onredelijk is om de oude afspraken in stand te houden.
   • Partneralimentatie kan door de rechter worden gewijzigd of beëindigd bij gewijzigde omstandigheden of als het convenant is opgesteld met grove miskenning van de wettelijke maatstaven.
   • Vermogensrechtelijke afspraken (bijvoorbeeld de verdeling van de overwaarde van een huis) liggen veel vaster. Die kunnen in principe niet meer worden gewijzigd, tenzij er sprake is van wilsgebreken zoals dwaling, bedrog of misbruik van omstandigheden (zie hieronder meer daarover).

De rechter zal altijd een zorgvuldige afweging maken tussen de oorspronkelijke afspraken en de nieuwe realiteit.

Het convenant ongeldig laten verklaren

Naast deze twee hoofdwegen, zijn er ook nog andere manieren om de afspraken in het convenant niet meer te laten gelden. Die komen veel minder vaak voor.

Vernietiging

Het komt vrij zelden voor dat een (deel van het) convenant vernietigd wordt. De wet biedt wel mogelijkheden om dit te doen, maar het is juridisch complex en vereist sterk bewijs.

Vernietiging houdt in dat een juridisch geldige overeenkomst, of een deel ervan, achteraf ongeldig wordt verklaard. Dit kan alleen als er sprake is van een wilsgebrek. Er wordt dan gekeken of er sprake is van zaken als dwaling, bedrog of misbruik van omstandigheden. Denk aan situaties waarin de een vermogen heeft verzwegen voor de ander of valse documenten heeft aangeleverd. Of als de een sterk onder druk is gezet door de ander om akkoord te gaan met bepaalde afspraken.

Nietigheid

Juridisch gezien is er nog een manier om een convenant ongeldig te verklaren: nietigheid. Nietigheid ontstaat alleen in uitzonderlijke gevallen, bijvoorbeeld als de inhoud in strijd is met de wet of openbare orde (bijv. afspraken dat een ouder helemaal geen kinderalimentatie hoeft te betalen, terwijl dit wettelijk verplicht is). Zulke afspraken zijn automatisch ongeldig. Dit komt in de praktijk nauwelijks voor, omdat advocaten/rechters het convenant vooraf toetsen.

Wat als afspraken niet worden nagekomen?

Een bekrachtigd convenant geeft je, zoals gezegd, een executoriale titel. Komt jouw ex-partner de financiële verplichtingen niet na? Dan kunt u het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO) of een deurwaarder inschakelen. Voor niet-financiële afspraken, zoals die in het ouderschapsplan staan, is de weg vaak complexer en kan een nieuwe gang naar de rechter nodig zijn, eventueel via een kort geding.

De juiste stap vooruit zetten

Een echtscheidingsconvenant is het fundament voor jouw leven na de scheiding. Hoewel het is ontworpen voor stabiliteit, biedt de wet mogelijkheden voor aanpassing en correctie als de basis onjuist of onredelijk blijkt te zijn.

De sleutel tot het voorkomen van problemen achteraf ligt in het proces vooraf. Een zorgvuldig, transparant en begeleid traject waarin beide (ex-)partners volledig geïnformeerd zijn en in gelijkwaardigheid beslissingen nemen, is de beste garantie voor een duurzaam convenant.

Sta je aan het begin van een scheiding? Verken de gestructureerde aanpak van Uitelkaar.nl. Onze modules en de dienstverlening van onze casemanagers en advocaten zijn ontworpen om je te helpen afspraken te maken die niet alleen vandaag, maar ook morgen eerlijk en houdbaar zijn.

Scheiden zonder stress, met steun

Een veilige, betaalbare aanpak voor jou en je kinderen.

• Zelf samen vanuit huis aan de slag
• Persoonlijke & professionele begeleiding
• Regel het in goed overleg, met of zonder mediation

Start vrijblijvend Bekijk onze diensten

Scheiden zonder stress, met steun

Een veilige, betaalbare aanpak voor jou en je kinderen.

• Zelf samen vanuit huis aan de slag
• Persoonlijke & professionele begeleiding
• Regel het in goed overleg, met of zonder mediation

Start vrijblijvend Bekijk onze diensten

Echtscheidingsconvenant voorbeeld Lees meer