Het ouderschapsplan en de wet

Er valt niet omheen te draaien: een ouderschapsplan is voor sommige mensen verplicht en is een belangrijk document. De wet stelt het ouderschapsplan verplicht sinds 2009. Het is een document waarin afspraken staan over de verdeling van omgang met en zorg voor minderjarige kinderen. Als je getrouwd was, dient je advocaat het samen met je echtscheidingsconvenant in bij de rechter.

Voor wie is het ouderschapsplan en wanneer stel je het op?

Het ouderschapsplan is verplicht voor ouders die uit elkaar gaan en minderjarige kinderen hebben. Dit geldt zowel voor samenwonenden, getrouwde stellen en geregistreerd partners. Er geldt echter een aantal uitzonderingen. Bekijk de onderstaande afbeelding voor een weergave van de situaties waarin een ouderschapsplan verplicht is en voor wie.

Gezag over de kinderen: wat houdt dat in?

Bij het hebben van gezag komen er een aantal rechten en plichten kijken. Als jullie allebei gezag hebben over jullie kind(eren), dan hebben jullie evenveel recht om belangrijke beslissingen te maken over en voor je kind(eren). Dit kan bijvoorbeeld de schoolkeuze zijn. Ook ben je samen verantwoordelijk voor de zorg en de opvoeding van jullie kind(eren). Je bent daarnaast beiden verplicht om (gedeeltelijk) de kosten van je kind(eren) op je te nemen. Als je uit elkaar gaat kan het hebben van gezag van invloed zijn op hoe jullie de omgang regelen. 

Gezag en het ouderschapsplan

Als jullie gezamenlijk gezag hebben en uit elkaar gaan, ben je verplicht om een ouderschapsplan op te stellen. In het ouderschapsplan maken jullie verschillende afspraken over en voor jullie kind(eren). Hierin kunnen jullie bijvoorbeeld een co-ouderschapsregeling vaststellen en bepalen waar de kinderen verblijven tijdens Kerstmis en Sinterklaas. Jullie moeten het eens zijn met de afspraken die jullie vastleggen in het ouderschapsplan.

Wanneer moet je niet, maar mag je een ouderschapsplan opstellen?

Als je geen gezag hebt ben je niet verplicht om een ouderschapsplan op te stellen. Het mag echter wel. Jullie kunnen daarin bijvoorbeeld afspraken maken over de omgang tussen jullie en jullie kind(eren). Jullie kunnen bijvoorbeeld ook opnemen wie de kinderen op woensdag van school haalt en of jullie gebruik maken van een kinderrekening. Bij het opstellen van een ouderschapsplan, terwijl één ouder gezag heeft, moeten jullie het alsnog beiden eens zijn met de afspraken die jullie maken. Een ouderschapsplan is een document van jullie beiden, waar jullie beiden achter moeten staan. Dat geldt ook als maar één van jullie gezag heeft.

Lees meer over het ouderschapsplan

Voordelen opstellen ouderschapsplan:

• Met een ouderschapsplan heb je meer overzicht en kun je afspraken beter plannen.
• Door alle afspraken gestructureerd te doordenken, heb je beter zicht op  wat de gevolgen ervan zijn voor de kinderen.
• Jullie hoeven onderling minder te bespreken als jullie goede afspraken over de communicatie hebben gemaakt in het ouderschapsplan
• Jullie kinderen weten beter waar ze aan toe zijn, dankzij de structuur die het ouderschapsplan biedt.
• Het opstellen van een ouderschapsplan helpt jullie nadenken over de toekomst. Want hoe gaan jullie er later bijvoorbeeld mee om als jullie kind een tatoeage wilt? Of als jullie kind gaat studeren, of een dure hobby krijgt?
• Als jullie nu goed communiceren en met goede intenties afspraken maken in het ouderschapsplan, dan hebben jullie een grotere kans van slagen dat jullie afspraken in de toekomst nog goed werken. 
• Bij onenigheid in de toekomst hebben jullie de afspraken om op terug te vallen.

Het ouderschapsplan als je niet uit elkaar gaat

Een ouderschapsplan geeft duidelijkheid voor jullie als ouders en voor jullie kind(eren). Je hebt veel vrijheid bij het opstellen van het ouderschapsplan. Daardoor is het een persoonlijk document, van toepassing op jullie gezinssituatie. 

Het kan zelfs prettig zijn om een ouderschapsplan op te stellen ook al hebben jullie geen plannen om uit elkaar te gaan. Je kunt bijvoorbeeld afspraken maken over wie wanneer jullie kind(eren) ophaalt van zwemles of welke bedtijd(en) jullie hanteren. En denk ook aan de verdeling van kosten van levensonderhoud van de kinderen. Een ouderschapsplan helpt jullie nadenken over hoe jullie het ouderschap willen uitvoeren. Het helpt jullie om na te denken over de toekomst.

Het ouderschapsplan en de leeftijd van je kinderen

Bij de verplichting tot het opstellen van een ouderschapsplan moet worden gekeken naar de leeftijd van jullie kind(eren). Als jullie alleen meerderjarige kinderen hebben, hoeven jullie niet verplicht een ouderschapsplan te maken. Bij minderjarige kinderen dus wel.

Tot welke leeftijd van ons kind stellen we een ouderschapsplan op?

Bij kinderen met een leeftijd onder de 18 jaar zullen jullie een ouderschapsplan op moeten stellen, mits jullie allebei gezag hebben. De kinderalimentatie wordt op één van jullie rekeningen gestort, maar is wel bedoeld voor jullie kind. Jullie kunnen ook kiezen voor een kinderrekening. De afspraken rondom jullie financiële onderhoudsverplichting ten opzichte van jullie minderjarige kind(eren) zetten jullie in het ouderschapsplan.

Van kinderalimentatie naar onderhoudsverplichting

Nadat jullie kind 18 jaar is geworden, betaal (of krijg) je geen kinderalimentatie meer. Je bent dan ook niet meer verplicht om een ouderschapsplan op te stellen. Dit betekent echter niet dat jullie geen financiële verplichtingen omtrent jullie kind hebben. Als jullie kind namelijk (nog) niet voldoende eigen inkomsten heeft, moeten jullie je kind(eren) financieel ondersteunen. De kinderalimentatie is dan een zogenoemde ‘voortgezette onderhoudsplicht’. De voortgezette onderhoudsplicht is er totdat jullie kind 21 jaar wordt. Jullie kunnen de eventuele afspraken rondom de kinderrekening voortzetten. 

Het verschil tussen de kinderalimentatie en de onderhoudsverplichting is in eerste instantie dat het geld niet meer gestort wordt op één van jullie rekeningen. De standaard is dat jullie de bijdrage op de rekening storten van jullie kind van 18 jaar of ouder, maar jullie kunnen ook iets anders afspreken. Jullie kunnen er bijvoorbeeld voor kiezen om jullie kind toegang te geven tot de kinderrekening.

Heeft jullie kind wel voldoende inkomsten? Dan hoeven jullie dat niet aan te vullen. Het mag uiteraard wel. Overleg hierover met jullie kind en leg de afspraken vast. Studiefinanciering wordt niet meegeteld als inkomsten, dus dit kunnen jullie ook niet meerekenen bij de financiële berekening voor de onderhoudsverplichting. 

Let op: de onderhoudsverplichting is er altijd voor ouders - gescheiden of niet - tot en met de 21 jarige leeftijd van het kind.

Ouderschapsplan indienen

Afhankelijk van jullie relatievorm: jullie zijn getrouwd, geregistreerd partners of samenwonend, moeten jullie bij uit elkaar gaan de papieren bij een andere instantie indienen. 

Als jullie zijn getrouwd moeten jullie altijd officieel via de rechter scheiden, ongeacht of jullie minderjarige kinderen hebben of niet. Als jullie geregistreerd partners zijn hoeven jullie alleen als jullie minderjarige kinderen hebben via de rechter te scheiden. 

Als jullie samenwonend zijn en kind(eren) onder de 18 jaar hebben, doen jullie er goed aan om het ouderschapsplan bij een notaris vast te leggen of door de rechter te laten bekrachtigen. Jullie zijn niet verplicht om dit te doen, maar dit is wel aan te raden. Het op die manier officieel maken kan later goed van toepassing komen op het moment dat je (ex-)partner bijvoorbeeld de kinderalimentatie niet betaalt. 

Advocaat dient in bij de rechtbank

Als je getrouwd bent, dient je advocaat het ouderschapsplan samen met jullie convenant (of bij geregistreerd partners: de beëindigingsovereenkomst) in bij de rechtbank. 

Indiening bij de rechtbank door jullie advocaat van Uitelkaar.nl 

Als je via Uitelkaar.nl gaat scheiden (als gehuwden of geregistreerd partners) dan maken jullie de afspraken via jullie digitale dossier. Hierbij worden jullie begeleid door een persoonlijke casemanager. Als alle zaken zijn afgerond en ingevuld, hebben jullie tenminste één afspraak bij de advocaat. Samen met de advocaat bespreken jullie de laatste aandachtspunten van de afspraken. Op het moment dat iedereen het eens is met de afspraken, dient de advocaat jullie ouderschapsplan tot slot in bij de rechter. 

Als jullie samenwonend zijn, dan kunnen jullie ook via Uitelkaar.nl en jullie eigen digitale dossier aan de afspraken werken. Jullie casemanager controleert jullie afspraken en laat jullie beiden een handtekening zetten onder het document. Op dat moment is julie ouderschapsplan rechtsgeldig. Zoals hierboven staat: het is altijd goed om voor de zekerheid de afspraken bij de notaris vast te laten leggen of door de rechter te laten bekrachtigen.

Zijn wij verplicht om een ouderschapsplan op te stellen?

Als uit bovenstaande afbeelding blijkt dat jij en je partner een ouderschapsplan op moeten stellen, dan heb je wellicht nog een hoop andere vragen. Wat moet er in staan? Kunnen we het ouderschapsplan nog aanpassen? Hoe krijgen mijn partner en ik overeenstemming over het plan? Moeten wij ons altijd houden aan de afspraken die in het plan staan? 

Wees gerust, er is voldoende hulp bij het opstellen van het ouderschapsplan. Het is immers een belangrijk document. Als jullie via Uitelkaar.nl scheiden werken jullie in eigen tempo aan het ouderschapsplan. Per onderwerp zien jullie welke afspraken jullie moeten maken. Als jullie weten hoe het werkt om een ouderschapsplan op te stellen, begin dan met concrete afspraken maken als jullie er klaar voor zijn.